Rrezatimit

ONKOLOGJIA e RREZATIMIT

   

Onkologjia e Rrezatimit  është disiplinë që shqyrton, përmes përdorimit të rrezatimit jonizues, efektet e rrezatimit në kancer, sjelljen e tumoreve dhe gjithashtu mbulon kërkime në këtë fushë. Onkologjia e rrezatimit ka dy fusha  aplikimi: Radioterapi dhe Radiokirurgji.

 

RADIOTERAPIA  (Terapi me rreze-X)

Radioterapia është përcaktuar si në trajtimin e indeve kanceroze apo disa tumoreve jo-malinje me rrezatim. Ajo është referuar edhe si “terapisë rrezatuese” apo “Terapi me rreze-X-”. rrezet e përdorura në radioterapi me qëllim për të ndaluar qelizat kanceroze që të mos mund të rriten apo për ti shkaterruar ato. Radioterapia është aplikuar shpesh në trajtimin e kancerit. Si i tillë, pasi është diagnostikuar kanceri, 60-80 përqind e pacientëve me kancer kanë nevojë të paktën për një dozë radioterapie.

Pajisjet e trajtimit të përdorura në zbatimin e Onkologjisë së Rrezatimit:

Rapidark

Rapidark është një pajisje radioterapie high-tech që redukton sasinë e kohës që pacientët duhet t’i nënshtrohet terapisë rrezatuese. Ajo siguron komoditet më të madh dhe lehtësi për pacientin duke reduktuar kohëzgjatjen e seancave të Radioterapisë nga  15-30 minuta në më pak se 2 minuta.

Trilogjia

Trilogjia është një lloj  përshpejtuesi linear, që do të thotë, një pajisje LINAC, e përdorur në trajtimin me radioterapi. Pajisja Trilogji sintetizon karakteristika të ndryshme që gjenden në pajisjet e tjera, duke lejuar ndërhyrjen e saktë nga specialistët në hapësirën më të shkurtër kohore dhe në një proporcion ideal. Kjo do të thotë se pacienti merr trajtim më të saktë në nje kohe më të shkurtër.

 

Brakiterapia

Brakiterapia është një metodë që përdoret për të rritur kontrollin lokal të çrregullimit duke rritur dozën e rrezatimit që aplikohet në tumor para dhe pas radioterapisë së jashtme. Megjithatë, ajo mund gjithashtu të përdoret më vete për qëllime kurative në pacientët gjendja e të cilëve është e përshtatshme për një trajtim të tillë.

Në Brakiterapi, burimet radioaktive janë vendosur në indet e tumorit dhe objektiv me metoda unike, pra, është siguruar kufizim i dozës rreth burimeve.

Teknikat e përdorura në zbatimin e Onkologjisë së Rrezatimit:

·         IGRT : Terapia Rrezatuese e drejtuar sipas imazhit

·         IMRT: Terapia Rrezatuese me Intensitet të moduluar

·         Radioterapi konformale: Radioterapia konformale 3D

·         SRT/SRS: Radioterapia Stereotaktike/Radiokirurgjia Stereotaktike

Fushat e aplikimit të radioterapisë

Radioterapia ndahet në dy grupe kryesore në varësi të gjendjes së sëmundjes:

Radioterapi kurative:

Ajo është aplikuar në rastet kur sëmundja mund të trajtohet plotësisht. Ajo mund të aplikohet vetëm apo me kirurgji dhe/ose kimioterapi.

Radioterapia paliative:

Aplikohet në rastet kur është e pamundur për të shkatërruar krejtësisht sëmundjen. Qëllimi është të parandalojë dhe të lehtësojë vuajtjet dhe të përmirësoje cilësinë e jetës për pacientet që përballen me sëmundje serioze, komplekse. Për shembull, dhimbja e kockave vuajtur nga një pacient mund të reduktohet me anë të radioterapisë. Humbja e gjakut mund të vihet nën kontroll me anë të radioterapisë të aplikuar në tumoret hemorragjike. Doza e Rrezatimit të dhënë në këtë lloj radioterapie është më pak sesa doza e dhënë në radioterapinë kurative. Kohëzgjatja e trajtimit është po ashtu më e shkurtër.

 

RADIOKIRURGJI

Radiokirurgji (pa bisturi- dhe Trajtimi kirurgjikal pa gjakderdhje duke përdorur rrezet)

Qëllimi themelor në radiokirurgji, një nga fushat e aplikimit të rrezatimit në onkologji, është që të drejtojë rreze me energji shumë të ulët në zonën e sëmurë, duke u fokusuar në pikën e sëmurë, për të drejtuar rreze me energji të lartë vetëm për këtë pikë.

Qëllimi është që tëreduktoje ose shkaterrojeë qelizat kanceroze me rreze intensive, ndërsa indet e shëndosha përreth janë të mbrojtura nga efektet e dëmshme të rrezatimit.

Teknikat e përdorura në aplikimin e Onkologjisë së Rrezatimit:

·         SRS/SRT:

Radiokirurgjia Stereotaktike (SRS), e cila mund të shpjegohet si trajtimi i një objektivi specifik me anë të koordinatave, për shkatërrimin e plotë të tumorit në një seancë të vetme përmes dozave të larta të rrezatimit pasi të jenë përcaktuar koordinatat 3-D të objektivit. Aplikimi I kesaj terapie në më shumë se një seancë (zakonisht 3-5 seanca), quhet si radioterapi Stereotaktike (SRT).

 

THIKA CYBER

CyberKnife është i njohur si sistemi i parë dhe i vetëm robotik në botë i radio-kirurgjisë për të trajtuar të gjitha llojet e kancerit në të gjithë trupin me saktësi te madhe madje edhe brenda një milimetri. Me këtë sistem, rajonet kanceroze në tru apo në trup mund të trajtohen me doza të larta duke përdorur rrezet e rrezatimit fokalisht. Për më tepër, indet normale mund të mbrohen në nivele maksimale kundër efekteve anësore të rrezatimit.

Pajisja CyberKnife është një përshpejtues i zhvilluar linear pajisur në robotë të përdorur në sektorin industrial. CyberKnife është produkt i një teknologjie të re/inovatore e cila përdor grupime të rrezatimit fokalisht, duke lëshuar doza të larta të trajtimit në zonat kanceroze të trurit dhe trupit, duke beret e mundur mbrojtjen maksimale të indeve normale dhe të shëndosha. Në sistemin CyberKnife  të teknologjisë me robot të kontrolluar me kompjuter, pajisja e trajtimit sillet rreth pacientit si të ishte duke bërë një kercim rutinë dhe përfundon trajtimin me rrezatim nga qindra kënde të ndryshme. Saktësia e ketij rrezatimi në zonën në shënjestër është rreth 0,95 mm.

Kur trajtimi bëhet gjatë prej më shumë se një seancë, ajo është quajtur “Radioterapi Stereotaktike“, në qoftë se ajo është aplikuar në një pjesë të vetme, ajo është quajtur “Radiokirurgji Stereotaktike. Në aplikacionet CyberKnife, objektivi është identifikuar kryesisht nëpërmjet metodave të avancuara diagnostikuese. Përparësia më e lartë e kësaj metode është aftësia e tij për të vënë re lëvizjet  e pacientit dhe organeve të tij gjatë trajtimit dhe të rrezatojë në përputhje me rrethanat.

Pajisja CyberKnife është e pajisur me ”Radioterapi me Udhëzim-imazhi“, një metodë zhvilluar në vitet e fundit për të siguruar imazhe gjatë trajtimit. Në tumoret e organit i cili zëvendësohet me frymëmarrjen, në veçanti (tumoret e mushkëritsë dhe mëlçisë), kjo është pajisja e vetme e cila mund të monitorojnë në mënyrë aktive lëvizjet e frymëmarrjes dhe të sigurojë trajtim të njëkohshem.

Në pacientët e përzgjedhur, CyberKnife është përdorur në trajtimin e kancerit të mushkërive, kancerit të prostatës, kancerit të kokës dhe vertebrave qafës, tumoret, kancerit të pankreasit dhe në një numër më të ulët metastazat trupore.

 

GAMMA KNIFE

Gamma Knife, eshte nje metodë qe  trajton tumoret e trurit pa nevojë për kirurgji, nuk kërkon anestezi ose kujdes intensiv, është një pajisje radiokirurgjikale e përdorur në trajtimin e tumoreve te trurit. Gamma Knife mund të aplikohet në një seancë të vetme, duke lejuar pacientët të kthehen në shtëpi në të njëjtën ditë.

Përdoret për trajtimin e tumoreve te trurit pa nevojë për kirurgji, Gamma Knife është një teknikë radiokirurgjikale e testuar dhe pranuar shkencërisht. Gamma Knife lejon trajtimin e shpejtë dhe të qetë të tumoreve të trurit më të vogla se 3.5 mm në diametër, pa nevojë për operacione kirurgjikale të sakta dhe të rrezikshme. Terapia Gamma Knife, e cila nuk kryhet nën anestezi të përgjithshme, përfundon brenda disa orësh dhe pacientët mund të kthehen në shtëpi në të njëjtën ditë.

 

RADIOTERAPISE me NJE DOZE te VETME

Epoka e radioterapisë me dozë të vetme gjatë operacionit fillon …

Çfarë është Terapia me nje dozë të vetme ?

Në pacientët me kancer gjiri, terapia e rrezatimit mund të kryhet me një kërkesë për dozë të vetme që do të bëhet duke përdorur metodën e Radioterapisë Intra-Operative (IORT) gjatë operacionit. Pasi të jetë hequr tumori në gji në një operacion, në zonën me tumor vendoset aplikuesi i posaçëm në pajisje. Pas llogaritjeve të nevojshme, jepet  rrezatimi në dozë  të lartë vetëm për këtë arsye, duke plotësuar të gjitha trajtimet lokale dhe mbrojtjen e indeve të shëndetshme.

Si aplikohet Radioterapia Tradicionale?

Terapia e Rrezatimit kryhet me “përshpejtues linear” që prodhojnë fotone dhe elektrone, në dhoma të mbrojtura posaçërisht në Departamentin e Onkologjisë së rrezatimit. Në pothuajse të gjitha rastet të diagnostikuar me kancer të gjirit dhe që trajtohen me “kirurgji mbrojtëse” (në të cilën është hequr vetëm pjesa e gjirit me tumor dhe pjesa tjetër e gjirit është lënë e paprekur), pas operacionit ështe e nevojshëm radioterapia.

Radioterapia fillon mundësisht pas kimioterapisë në pacientët të cilët e kane te nevojshme atë, ose të paktën 3 javë pas operacionit në pacientët të cilët janë trajtuar vetëm me terapi hormonale. Në pacientët të cilët bëjnë radioterapi për gjoksin, bëhet së pari tomografia ndër-seksionale me rritje 2-mm duke përdorur një kompjuter për qëllim planifikimi. Më vonë, bëhen marrëveshjet për të aplikuar dozën e nevojshme në zonat me rrezik në gji që do të marrin radioterapi duke mbrojtur organet e shëndosha (të zemrës, arterieve kryesore të zemrës, mushkëritë, gjirin tjetër, etj, ku sëmundja nuk është përhapur). Pasi plani është miratuar, pacienti merr trajtim rrezatimi për 5-7 javë, në varësi të gjendjes së sëmundjes dhe sipas udhezimit nga mjeku i onkologjisë rrezatuese. Pacientë të tjerë marrin më tej një trajtim afat-shkurtër të quajtur hipofraksion, e cila zgjat 3 javë.

Avantazhet e Aplikimit të një dozë të vetme .

Aplikimi i një dozë të vetme që bëhet me mjete të Terapisë së Rrezatimit intraoperativ (IORT) përdor një përshpejtues linear në të njëjtën mënyrë që bën dhe radioterapia tradicionale. Kjo metodë është aplikuar në një sallë operative duke përdorur një mjet të sigurt dhe të lëvizshëm që operon në mënyrë lineare dhe të përshpejtuar, vetëm me prodhimin e energjisë së elektroneve, por nuk kanë nevojë për shumë mbrojtje nga ana e personelit sikurse bëjnë përshpejtuesit linear tradicionalë. Përveç ekipit kirurgjikal që kryen operacionin, një specialist i onkologjisë së rrezatimit dhe një fizikant mjekësore janë gjithashtu të pranishëm në sallën operatore. Në këtë mënyrë, radioterapia përfundon në të njëjtën kohë si kirurgjia. Një avantazh i rëndësishëm për pacientin është se nuk ka nevojë të presë që të shërohet plaga pas një operacioni, apo për të planifikuar dhe për të vizituar spitalin çdo ditë për trajtim me radioterapi. Në këtë mënyrë, kohëzgjatja e përgjithshme e trajtimit është po ashtu me e shkurter.

Gjatë operacionit, pasi tumori në gji është hequr, aplikues të veçantë në pajisje vendoset në zonën ku gjendet tumori. Pas llogaritjeve të nevojshme, jepet  rrezatimi me dozë të lartë vetëm në këtë zonë, duke mbrojtur plotësisht indet e shëndosha. Pavarësisht se aplikimi I nje  dozë të vetme ose duke përdorur metoda të ndryshme që aplikonë rrezatim vetëm në zonën me tumor përkundrejt të gjithë gjirit, janë metoda që janë pranuar  gjeresisht në vitet e fundit, kërkesa për një dozë të vetme nuk janë të përshtatshme për çdo pacient. Vendimi në lidhje me atë nëse një pacient është i përshtatshme për të marrë këtë trajtim duhet të bëhet kolektivisht nga onkologju i rrezatimit, kirurgu dhe patologu që kanë të bëjnë direkt me pacientin. Mosha e pacientit, madhësia e tumorit dhe karakteristikat e tjera  patologjike të tumorin luajnë një rol të rëndësishëm në këtë vendim.

Kush eshte kandidat per Rrezatimin e përforcuar?

Pacientët nën moshën 50-60 vjec nuk konsiderohen kandidatë ideale për aplikimin e një doze të vetme. Në këto pacientë, është e nevojshme për të aplikuar rrezatimi në zonën me tumor në vijim të rrezatimit të aplikuar në të gjithë gjirin në metodën tradicionale. Pasi të jetë përfunduar trajtimi i të gjithë zonës së gjirit brenda 25-28 ditëve punë, me përjashtim të fundjavës, në vend të të gjithë gjirit, vetëm në zona ku u hoq tumori që u trajtua me rrezatim, i cili merr rreth 5-8 ditë pune në varësi të pacientit dhe rrethanave të pacientit. Aplikimi I rrezatimit në zonën me tumor quhet një rrezatim i përforcuar. Në sajë të metodës IORT, rrezatimi i përforcuar jepet si një dozë të vetme gjatë operacionit, pasi  i gjithë gjiri i është nënshtruar rrezatimit dhe kohëzgjatja e përgjithshme e trajtimit shkurtohet.

Aplikimi i Radioterapisë në kokat e gjirit.

Trajtimi kirurgjikal për mbrojte të gjirit mund të mos jenë e përshtatshme për disa pacientë. Në pacientët ku duhet të hiqet i gjithë gjiri, thithat dhe zona përreth saj janë lënë të paprekur për një rezultat më të mirë kozmetik. Kjo quhet mastektomi e shpëtimit të kokës së gjirit. Në kokën e gjirit dhe indin e ndodhur nën të aplikohet një dozë e vetme rrezatimi me metodën IORT për të ulur rrezikun e përsëritje këtu.